Thoát vị đĩa đệm không chỉ là bệnh lý phổ biến mà còn là mối đe dọa âm thầm đến chất lượng sống của nhiều người. Đặc biệt ở giai đoạn đầu, các dấu hiệu thường bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với mỏi cơ thông thường. Điều này khiến việc chẩn đoán và điều trị bị trì hoãn, dẫn đến hậu quả nặng nề về sau. Hiểu được điều đó, bài viết này sẽ cung cấp thông tin thực tế và dễ hiểu nhất về nguyên nhân và triệu chứng sớm của thoát vị đĩa đệm. Từ đó, bạn có thể nhận biết sớm để kịp thời tìm phương pháp điều trị phù hợp, đồng thời giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc phải các biến chứng lâu dài như teo cơ, liệt chi hay rối loạn cơ tròn. Đây là kiến thức không chỉ dành cho người đang có dấu hiệu mà còn hữu ích cho mọi ai quan tâm đến sức khỏe cột sống.
Thoát vị đĩa đệm là gì?
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy bên trong đĩa đệm cột sống bị lệch ra khỏi vị trí ban đầu, xuyên qua lớp vòng sợi và chèn ép lên các rễ thần kinh hoặc tủy sống. Tình trạng này gây ra các cơn đau nhức, tê bì tại vị trí ngang thắt lưng, vùng mông hoặc sau đùi, làm giảm khả năng vận động của người bệnh. Thoát vị đĩa đệm có thể xuất hiện ở bất kỳ đoạn nào của cột sống, nhưng thường gặp nhất là vùng thắt lưng và cổ. Đáng chú ý, thoát vị đĩa đệm không chỉ xảy ra ở người lớn tuổi mà ngày càng trẻ hóa, gặp nhiều ở người từ 30 đến 60 tuổi và cả người trẻ lao động nặng hoặc vận động sai tư thế. Theo thống kê, có khoảng 30% dân số Việt Nam từng bị đau lưng, trong đó phần lớn liên quan đến tổn thương đĩa đệm.
Các nguyên nhân phổ biến gây thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm không xảy ra ngẫu nhiên mà là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp trong thời gian dài. Việc hiểu rõ các nguyên nhân giúp mỗi người chủ động hơn trong việc phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe cột sống.
Thoái hóa tự nhiên theo tuổi tác:
- Sau tuổi 30, đĩa đệm bắt đầu mất nước và giảm tính đàn hồi.
- Bao xơ dễ bị rách, tạo điều kiện cho nhân nhầy thoát ra ngoài.
- Là nguyên nhân phổ biến nhất ở người trung niên và cao tuổi.
Tư thế làm việc sai lệch:
- Ngồi lâu, khom lưng, mang vác sai kỹ thuật thường xuyên tạo áp lực lớn lên cột sống.
- Nhân viên văn phòng, tài xế, người làm nghề khuân vác thuộc nhóm có nguy cơ cao.
- Theo khảo sát của Viện Chấn thương chỉnh hình TP.HCM, hơn 60% bệnh nhân thoát vị từng duy trì tư thế sai khi làm việc.
Chấn thương cột sống:
- Tai nạn giao thông, tai nạn lao động hoặc chấn thương thể thao có thể gây rách bao xơ đĩa đệm.
- Một cú va đập mạnh có thể khiến nhân nhầy thoát ra ngay cả ở người trẻ tuổi.
Vận động quá sức hoặc sai cách:
- Tập thể thao không khởi động kỹ, nâng tạ quá sức hoặc vận động đột ngột là yếu tố gây tổn thương đĩa đệm.
- Vận động viên, người lao động tay chân thường xuyên gặp vấn đề này.
Thừa cân – béo phì:
- Trọng lượng cơ thể cao tạo áp lực trực tiếp lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng.
- Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người béo phì có nguy cơ mắc thoát vị đĩa đệm cao gấp 2–3 lần so với người bình thường.
Di truyền và yếu tố bẩm sinh:
- Một số người có cấu trúc cột sống yếu từ nhỏ hoặc có người thân từng mắc bệnh lý xương khớp.
- Di truyền có thể ảnh hưởng đến chất lượng sụn và bao xơ đĩa đệm.
Triệu chứng sớm của thoát vị đĩa đệm
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của thoát vị đĩa đệm đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, nhiều người thường bỏ qua các triệu chứng ban đầu do nhầm lẫn với đau cơ thông thường hoặc mệt mỏi do lao động.
Đau cục bộ vùng cột sống:
- Xuất hiện đau âm ỉ hoặc nhói ở vùng lưng dưới (cột sống thắt lưng) hoặc sau gáy (cột sống cổ).
- Đau tăng lên khi vận động, cúi người, xoay mình hoặc mang vác vật nặng.
- Cơn đau có thể kéo dài nhiều ngày và không thuyên giảm khi nghỉ ngơi.
Đau lan xuống tay hoặc chân:
- Nếu đĩa đệm chèn ép vào rễ thần kinh, cơn đau lan từ cột sống đến mông, xuống chân (nếu bị ở thắt lưng) hoặc xuống cánh tay (nếu bị ở cổ).
- Đây là triệu chứng điển hình, thường gặp ở hơn 70% ca bệnh trong giai đoạn đầu.
Tê bì, mất cảm giác ở chi:
- Người bệnh cảm thấy tê hoặc kiến bò ở một bên cơ thể, nhất là ở bàn chân hoặc bàn tay.
- Triệu chứng này có thể xảy ra bất chợt, kéo dài vài phút hoặc nhiều giờ.
Yếu cơ, khó kiểm soát vận động:
- Cơ vùng bị ảnh hưởng trở nên yếu, khó thực hiện động tác như nhấc chân, cầm nắm, leo cầu thang.
- Trường hợp nặng có thể gây mất thăng bằng hoặc vấp ngã liên tục khi đi lại.
Hạn chế vận động, cứng cột sống:
- Người bệnh khó xoay người, cúi hoặc ngửa do đau và co cứng cơ vùng cột sống.
- Cảm giác lưng bị “kẹt” khi đứng lên ngồi xuống là dấu hiệu thường thấy.
Triệu chứng tiến triển theo thời gian:
- Ban đầu chỉ là đau nhẹ, thoáng qua, nhưng nếu không điều trị, triệu chứng trở nên nặng và dai dẳng hơn.
- Một số trường hợp còn bị rối loạn cảm giác, phản xạ cơ bị giảm rõ rệt.
Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời thoát vị đĩa đệm
Nếu thoát vị đĩa đệm không được chẩn đoán và điều trị đúng cách từ sớm, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến vận động, sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Việc chủ quan hoặc trì hoãn điều trị khiến tổn thương ngày càng lan rộng, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh và cơ xương khớp.
Teo cơ, yếu chi:
- Chèn ép thần kinh kéo dài làm suy giảm khả năng vận động của các cơ, dẫn đến teo cơ ở tay hoặc chân.
- Người bệnh mất sức, không thể nâng vật nặng, đi lại khó khăn hoặc không thể giữ thăng bằng.
Rối loạn cảm giác và vận động:
- Cảm giác tê bì, mất cảm giác tăng nặng theo thời gian, có thể lan rộng từ vùng tổn thương đến toàn bộ chi dưới.
- Một số người mất khả năng kiểm soát động tác cơ bản như gập đầu gối, xoay cổ tay.
Hội chứng chùm đuôi ngựa:
- Đây là biến chứng hiếm nhưng đặc biệt nguy hiểm. Khi thoát vị chèn ép vào bó thần kinh vùng thắt lưng dưới, người bệnh có thể mất kiểm soát việc tiểu tiện, đại tiện.
- Trường hợp này cần can thiệp y tế khẩn cấp để tránh bại liệt vĩnh viễn.
Gù vẹo cột sống:
- Đĩa đệm tổn thương lâu ngày làm cột sống mất cân bằng, gây biến dạng tư thế.
- Người bệnh có thể bị gù, lệch vai, hoặc dáng đi bất thường.
Tăng nguy cơ thoái hóa cột sống:
- Thoát vị đĩa đệm làm tăng tốc độ thoái hóa ở các đốt sống xung quanh, khiến bệnh lý xương khớp tiến triển nặng hơn.
- Một khi đã thoái hóa nặng, khả năng phục hồi là rất thấp.
Tác động tâm lý và chất lượng sống:
- Đau đớn kéo dài khiến người bệnh bị mất ngủ, mệt mỏi, giảm khả năng lao động và sinh hoạt cá nhân.
- Tình trạng này nếu kéo dài dễ dẫn đến stress, lo âu, hoặc trầm cảm.
Nếu bạn cần tư vấn về sức khỏe hoặc các vấn đề liên quan đến thoát vị đĩa đệm, bạn có thể liên hệ trực tiếp:
PHÒNG KHÁM ĐA KHOA SÀI GÒN BÀU BÀNG
- Địa chỉ: D6, KDC Bàu Bàng, Thị Trấn Lai Uyên, Huyện Bàu Bàng, Tỉnh Bình Dương
- Hotline: 0967175115 – 0918798139
Đội ngũ y bác sĩ tại đây luôn sẵn sàng hỗ trợ và tư vấn tận tình cho bạn
