Các loại bệnh đái tháo đường đang trở thành mối quan tâm lớn vì ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Bạn có biết rằng mỗi loại đái tháo đường đều có nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa riêng? Từ đái tháo đường tuýp 1, tuýp 2 đến đái tháo đường thai kỳ ở phụ nữ mang bầu, mỗi dạng đều cần được hiểu rõ để kiểm soát tốt. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết, dễ hiểu, giúp bạn nhận biết dấu hiệu sớm và bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như gia đình. Hãy cùng khám phá ngay để không bỏ lỡ những kiến thức quan trọng!
Đái tháo đường tuýp 1: Nguyên nhân, triệu chứng và đối tượng dễ mắc
Đái tháo đường tuýp 1 là một dạng bệnh mạn tính, chiếm khoảng 5-10% tổng số ca đái tháo đường trên toàn thế giới. Bệnh này đặc trưng bởi sự thiếu hụt insulin tuyệt đối do tế bào beta ở tuyến tụy bị phá hủy, khiến cơ thể không thể tự sản xuất hoặc sản xuất không đủ insulin để chuyển hóa glucose thành năng lượng. Kết quả là đường huyết tăng cao kéo dài, gây ra nhiều rối loạn chuyển hóa và biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân chính của đái tháo đường tuýp 1 là do cơ chế tự miễn, chiếm tới 95% các trường hợp. Hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các tế bào beta của tuyến tụy, phá hủy khả năng sản xuất insulin. Khoảng 5% còn lại không xác định được nguyên nhân rõ ràng (gọi là tuýp 1B), tuy nhiên yếu tố di truyền và môi trường như nhiễm virus cũng có thể góp phần thúc đẩy bệnh phát triển. Đáng chú ý, chế độ ăn uống và lối sống không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra đái tháo đường tuýp 1.
Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh, đặc biệt là bố mẹ hoặc anh chị em ruột bị đái tháo đường tuýp 1, sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Ngoài ra, trẻ em và thanh thiếu niên là đối tượng dễ mắc nhất, do đó bệnh còn được gọi là đái tháo đường vị thành niên. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể xuất hiện ở người lớn tuổi, thậm chí ở độ tuổi 80-90.
Triệu chứng của đái tháo đường tuýp 1 thường khởi phát nhanh và rầm rộ, có thể xuất hiện chỉ trong vài tuần đến vài tháng. Các dấu hiệu điển hình bao gồm:
- Khát nước liên tục và đi tiểu nhiều lần
- Giảm cân nhanh dù ăn uống bình thường hoặc nhiều hơn
- Mệt mỏi kéo dài, suy nhược cơ thể
- Thị lực mờ
- Dễ nhiễm trùng, vết thương lâu lành
Một biến chứng nguy hiểm của đái tháo đường tuýp 1 là nhiễm toan ceton, với các biểu hiện như thở nhanh, da khô, mặt đỏ bừng, hơi thở có mùi trái cây, buồn nôn, đau bụng và rối loạn ý thức. Nếu không được cấp cứu kịp thời, biến chứng này có thể đe dọa tính mạng.
Ngoài ra, người bệnh còn dễ bị hạ đường huyết do điều trị insulin, hoặc gặp các biến chứng mạn tính như tổn thương mắt, thận, thần kinh, tim mạch và các bệnh tự miễn khác như viêm tuyến giáp, bạch biến, thiếu máu ác tính.
Đái tháo đường tuýp 1 là bệnh lý cần được phát hiện sớm và điều trị suốt đời bằng insulin ngoại sinh. Việc kiểm soát tốt đường huyết giúp phòng ngừa biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Đái tháo đường tuýp 2: Đặc điểm, nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết
Đái tháo đường tuýp 2 là dạng phổ biến nhất của bệnh đái tháo đường, chiếm khoảng 90-95% tổng số ca mắc trên toàn cầu. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở người trưởng thành, đặc biệt là độ tuổi trên 40, nhưng hiện nay có xu hướng trẻ hóa do lối sống hiện đại, ít vận động và gia tăng tỷ lệ thừa cân, béo phì.
Đặc điểm nổi bật của đái tháo đường tuýp 2 là tình trạng kháng insulin – tức là các tế bào trong cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả, khiến glucose không được chuyển hóa thành năng lượng mà tích tụ lại trong máu. Tuyến tụy phải tăng sản xuất insulin để bù đắp, nhưng theo thời gian, khả năng này giảm dần, dẫn đến tăng đường huyết mạn tính. Nguyên nhân bệnh chưa hoàn toàn rõ ràng, nhưng các yếu tố nguy cơ đã được xác định gồm: di truyền (tiền sử gia đình mắc bệnh), thừa cân, béo phì, ít vận động, chế độ ăn uống nhiều đường và chất béo, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, tuổi tác cao, từng mắc đái tháo đường thai kỳ hoặc rối loạn dung nạp glucose.
Triệu chứng của đái tháo đường tuýp 2 thường diễn tiến âm thầm, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Nhiều trường hợp chỉ phát hiện khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc khi đã xuất hiện biến chứng. Một số dấu hiệu nhận biết thường gặp gồm:
- Đi tiểu nhiều lần, đặc biệt về đêm
- Khát nước liên tục
- Ăn nhiều nhưng vẫn sụt cân không rõ nguyên nhân
- Mệt mỏi kéo dài, thiếu năng lượng
- Vết thương lâu lành, dễ nhiễm trùng
- Nhìn mờ, thị lực giảm
- Tê hoặc ngứa ran ở tay, chân
- Da sạm màu ở một số vùng như cổ, nách (dấu gai đen)
Một số trường hợp có thể xuất hiện các biến chứng cấp tính như hôn mê tăng áp lực thẩm thấu, hoặc mạn tính như tổn thương mắt, thận, thần kinh, tim mạch nếu không được kiểm soát tốt đường huyết. Đáng chú ý, nhiều người mắc đái tháo đường tuýp 2 có thể không có triệu chứng rõ ràng trong nhiều năm, dẫn đến việc phát hiện muộn và tăng nguy cơ biến chứng nặng.
Thực tế, đái tháo đường tuýp 2 có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả nếu duy trì lối sống lành mạnh: ăn uống cân đối, tăng cường vận động thể chất, kiểm soát cân nặng, kiểm tra đường huyết định kỳ – đặc biệt ở nhóm đối tượng nguy cơ cao như người trên 40 tuổi, người béo phì, có tiền sử gia đình mắc bệnh hoặc từng bị đái tháo đường thai kỳ.
Đái tháo đường thai kỳ: Nguy cơ, biến chứng và cách phòng ngừa
Đái tháo đường thai kỳ là tình trạng rối loạn dung nạp glucose lần đầu tiên được phát hiện trong thai kỳ, thường xảy ra vào tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba. Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), khoảng 6-10% phụ nữ mang thai trên toàn thế giới mắc phải tình trạng này.
Nguy cơ mắc đái tháo đường thai kỳ cao hơn ở những đối tượng như:
- Phụ nữ trên 25 tuổi mang thai
- Người thừa cân, béo phì trước hoặc trong thai kỳ
- Tiền sử gia đình có người mắc đái tháo đường
- Tiền sử sinh con nặng cân (>4kg) hoặc từng mắc đái tháo đường thai kỳ ở lần mang thai trước
Nếu không được kiểm soát tốt, đái tháo đường thai kỳ có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:
- Thai nhi to lớn bất thường (macrosomia), tăng nguy cơ sinh mổ
Tăng nguy cơ tiền sản giật, sản giật ở mẹ - Tăng tỷ lệ thai lưu, dị tật bẩm sinh
- Nguy cơ mắc đái tháo đường tuýp 2 sau này ở cả mẹ và bé
Triệu chứng của đái tháo đường thai kỳ thường mờ nhạt và dễ bị nhầm lẫn với các thay đổi sinh lý bình thường của thai kỳ. Vì vậy, việc tầm soát định kỳ bằng xét nghiệm dung nạp glucose (OGTT) vào tuần thứ 24-28 thai kỳ là rất quan trọng.
Về cách phòng ngừa, chuyên gia dinh dưỡng Nguyễn Thị Ánh Tuyết tư vấn: “Ngay từ trước khi mang thai, phụ nữ cần duy trì cân nặng hợp lý, có chế độ dinh dưỡng cân đối và vận động thể chất đều đặn. Trong thai kỳ, việc ăn uống khoa học và kiểm tra đường huyết định kỳ là chìa khóa để phòng tránh đái tháo đường thai kỳ.”
Nếu bạn cần tư vấn hoặc muốn đăng ký khám chữa bệnh, hãy liên hệ ngay với Phòng Khám Đa Khoa Sài Gòn Bàu Bàng – địa chỉ y tế uy tín tại Bàu Bàng, Bình Dương.
Thông tin liên hệ:
Phòng Khám Đa Khoa Sài Gòn Bàu Bàng
Địa chỉ: D6, KDC Bàu Bàng, Thị Trấn Lai Uyên, Huyện Bàu Bàng, Tỉnh Bình Dương
Hotline: 0967 175 115 – 0918 798 139
