Trong xã hội hiện đại, huyết áp cao đang ngày càng trở nên phổ biến do ảnh hưởng từ lối sống, chế độ ăn và môi trường căng thẳng. Điều đáng lo ngại là nhiều người không biết mình mắc bệnh cho đến khi gặp phải biến chứng nghiêm trọng. Việc hiểu rõ về huyết áp cao, từ nguyên nhân đến triệu chứng và nguy cơ đi kèm, là bước đầu tiên để chủ động bảo vệ sức khỏe. Không chỉ người cao tuổi, mà cả người trẻ cũng có thể mắc phải nếu không kiểm soát được các yếu tố nguy cơ. Nội dung dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan, thực tế về căn bệnh này và cách đối phó hiệu quả nhất.
Huyết áp cao là gì?
Huyết áp cao hay còn gọi là tăng huyết áp là tình trạng áp lực máu trong lòng động mạch tăng cao hơn mức bình thường, kéo dài trong một khoảng thời gian nhất định. Chỉ số huyết áp bình thường ở người lớn là dưới 120/80 mmHg. Khi huyết áp tâm thu từ 140 mmHg trở lên hoặc huyết áp tâm trương từ 90 mmHg trở lên, người bệnh được chẩn đoán mắc tăng huyết áp.
Bệnh thường tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ rệt, nên nhiều người không biết mình đang mắc bệnh. Tại Việt Nam, theo số liệu của Hội Tim mạch học, hơn 50% người bị huyết áp cao không được phát hiện và điều trị kịp thời. Điều này làm tăng nguy cơ gặp các biến chứng nặng nề như đột quỵ, nhồi máu cơ tim hay suy thận.
Tăng huyết áp gồm hai dạng chính: nguyên phát (chiếm hơn 90% và không rõ nguyên nhân cụ thể) và thứ phát (liên quan đến các bệnh lý nền như thận, tuyến giáp hoặc do dùng thuốc). Ngày nay, bệnh không chỉ gặp ở người lớn tuổi mà đang có xu hướng trẻ hóa, chủ yếu do lối sống kém lành mạnh.
Việc hiểu rõ khái niệm và tính chất âm thầm của huyết áp cao là bước đầu tiên giúp mỗi người chủ động phòng tránh và kiểm soát bệnh hiệu quả.
Nguyên nhân gây huyết áp cao
Huyết áp cao không xuất hiện một cách ngẫu nhiên mà thường hình thành do nhiều yếu tố kết hợp trong thời gian dài. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này:
- Di truyền: Người có cha mẹ hoặc người thân ruột thịt mắc huyết áp cao có nguy cơ bị bệnh cao hơn bình thường. Yếu tố di truyền ảnh hưởng đến cấu trúc mạch máu và chức năng điều hòa huyết áp của cơ thể.
- Tuổi tác: Khi tuổi càng cao, các mạch máu có xu hướng trở nên cứng và kém đàn hồi, khiến huyết áp tăng. Phần lớn người trên 60 tuổi đều có nguy cơ cao mắc bệnh.
- Thói quen ăn uống nhiều muối:
Chế độ ăn nhiều natri (muối) làm tăng giữ nước trong cơ thể, tạo áp lực lên thành mạch và làm tăng huyết áp. - Thừa cân, béo phì: Cân nặng vượt mức bình thường làm tăng áp lực lên hệ tuần hoàn, đòi hỏi tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, dẫn đến huyết áp cao.
- Ít vận động: Lối sống tĩnh tại làm giảm khả năng điều hòa huyết áp tự nhiên của cơ thể. Những người ngồi lâu, ít tập thể dục có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch.
- Căng thẳng kéo dài: Áp lực tâm lý và stress kéo dài làm tăng tiết hormone adrenaline và cortisol – các chất gây co mạch và tăng huyết áp.
- Sử dụng chất kích thích: Rượu, bia, thuốc lá và cà phê có thể làm tăng huyết áp tạm thời và gây hại cho thành mạch nếu sử dụng thường xuyên.
- Bệnh lý nền: Các bệnh như tiểu đường, suy giáp, hội chứng ngưng thở khi ngủ và bệnh thận mạn tính đều có thể dẫn đến huyết áp cao thứ phát.
- Thuốc: Một số loại thuốc như thuốc ngừa thai, thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), hoặc corticoid có thể làm tăng huyết áp nếu sử dụng lâu dài.
Triệu chứng huyết áp cao
Một trong những đặc điểm nguy hiểm của huyết áp cao là nó thường diễn ra âm thầm, không gây triệu chứng rõ rệt trong thời gian đầu. Tuy nhiên, khi huyết áp tăng kéo dài hoặc tăng đột ngột, người bệnh có thể gặp các dấu hiệu sau:
- Đau đầu âm ỉ hoặc dữ dội:
Thường xuất hiện vào buổi sáng sớm, vùng chẩm hoặc trán. Đây là triệu chứng phổ biến nhất nhưng dễ bị bỏ qua hoặc nhầm với các vấn đề khác. - Chóng mặt, hoa mắt:
Người bị huyết áp cao có thể cảm thấy quay cuồng, mất thăng bằng hoặc choáng váng khi thay đổi tư thế đột ngột. - Mờ mắt, nhìn đôi:
Tăng áp lực máu lên các mạch máu nhỏ trong mắt có thể gây giảm thị lực tạm thời hoặc kéo dài nếu không được điều trị. - Khó thở:
Huyết áp tăng làm tim phải hoạt động nhiều hơn, gây mệt tim và khó thở, đặc biệt khi vận động hoặc leo cầu thang. - Hồi hộp, tim đập nhanh:
Cảm giác tim đập mạnh trong ngực có thể là phản ứng của hệ thần kinh trước tình trạng tăng huyết áp kéo dài. - Ngủ không ngon, mất ngủ:
Người có huyết áp cao thường khó vào giấc, thức giấc giữa đêm hoặc cảm thấy không thoải mái khi nằm xuống. - Chảy máu cam:
Ít gặp hơn nhưng có thể xảy ra khi huyết áp tăng đột ngột làm vỡ mao mạch mũi. - Cảm giác lo âu, bồn chồn:
Một số người mô tả cảm giác “không yên trong người” hoặc bất an khi huyết áp cao, dù không có lý do rõ ràng.
Việc theo dõi huyết áp định kỳ, đặc biệt với người trung niên trở lên hoặc người có yếu tố nguy cơ, là rất cần thiết để phát hiện sớm và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.
Biến chứng nguy hiểm của huyết áp cao
Khi không được kiểm soát tốt, huyết áp cao có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những biến chứng phổ biến nhất:
- Đột quỵ (tai biến mạch máu não):
Là biến chứng thường gặp và nguy hiểm nhất. Tăng huyết áp làm tổn thương thành mạch máu não, dẫn đến vỡ mạch hoặc tắc mạch. Theo Bộ Y tế, khoảng 80% ca đột quỵ ở Việt Nam có liên quan đến huyết áp cao. - Nhồi máu cơ tim:
Khi áp lực máu cao kéo dài, mạch vành bị tổn thương, tạo điều kiện hình thành cục máu đông gây tắc nghẽn. Bệnh nhân có thể tử vong nếu không được can thiệp kịp thời. - Suy tim:
Tim phải hoạt động liên tục với áp lực cao khiến cơ tim dày lên và yếu dần theo thời gian. Người bệnh thường bị mệt mỏi, khó thở và giảm khả năng gắng sức. - Suy thận:
Thận có nhiều mạch máu nhỏ, rất dễ bị tổn thương do huyết áp cao. Tình trạng này làm giảm chức năng lọc máu, gây suy thận mạn, thậm chí phải chạy thận nhân tạo. - Phình động mạch:
Tăng áp lực lâu ngày làm thành động mạch yếu đi và phình ra. Nếu phình mạch bị vỡ, đặc biệt ở động mạch chủ, có thể dẫn đến tử vong nhanh chóng. - Tổn thương mắt (bệnh võng mạc do tăng huyết áp):
Huyết áp cao có thể làm tổn thương mạch máu võng mạc, gây mờ mắt, xuất huyết trong mắt, thậm chí mù lòa nếu không can thiệp kịp thời. - Suy giảm trí nhớ và sa sút tâm thần:
Lưu lượng máu lên não không ổn định ảnh hưởng đến chức năng nhận thức. Nghiên cứu cho thấy người bị huyết áp cao có nguy cơ sa sút trí tuệ cao gấp 1,5–2 lần so với người có huyết áp bình thường.
Nếu bạn cần tư vấn hoặc muốn đăng ký khám chữa bệnh, hãy liên hệ ngay với Phòng Khám Đa Khoa Sài Gòn Bàu Bàng – địa chỉ y tế uy tín tại Bàu Bàng, Bình Dương.
Thông tin liên hệ:
Phòng Khám Đa Khoa Sài Gòn Bàu Bàng
Địa chỉ: D6, KDC Bàu Bàng, Thị Trấn Lai Uyên, Huyện Bàu Bàng, Tỉnh Bình Dương
Hotline: 0967 175 115 – 0918 798 139
